طرز تهیه روغن کنجد خانگی
طرز تهیه روغن کنجد خانگی
(روش سنتی، ساده و سالم برای تهیه روغن طبیعی در منزل)
در دنیای امروز که مواد غذایی صنعتی و فرآوری شده بخش زیادی از سبد غذایی ما را تشکیل می دهند، تمایل به مصرف مواد طبیعی و خانگی روزبه روز بیشتر میشود. یکی از محصولاتی که محبوبیت خاصی پیدا کرده، روغن کنجد خانگی است. این روغن طلایی رنگ و خوش عطر، از دانه های کنجد استخراج میشود و سرشار از ویتامینها، آنتی اکسیدان ها و چربی های مفید برای بدن است. اگرچه در فروشگاهها انواع روغن کنجد صنعتی وجود دارد، اما تهیه آن در منزل با روشهای ساده، اطمینان بیشتری از خلوص و کیفیت روغن به شما میدهد.
آشنایی کوتاه با کنجد و اهمیت آن
کنجد از قدیمی ترین دانه های روغنی جهان است که در آسیا و آفریقا کاشت میشود. این دانه کوچک، اما مغذی، حاوی ترکیباتی مثل سزامین، سزامول، و ویتامین E است که به محافظت از بدن در برابر پیری زودرس، التهاب و بیماری های قلبی کمک میکند. روغن کنجد به دلیل پایداری بالا در برابر حرارت، هم در آشپزی و هم برای مصارف درمانی استفاده می شود.
نقش کنجد عمده در تهیه روغن باکیفیت
برای اینکه روغن کنجد خانگی خوش عطر، سالم و پرخاصیت باشد، انتخاب دانه ی کنجد اهمیت زیادی دارد. معمولاً کنجد عمده که از نوع تازه و خالص تهیه میشود، بهترین گزینه برای روغن گیری است. دانه های کنجد باید تمیز، بدون پوست مانده، بدون کپک و با رنگ روشن باشند. اگر کنجد کهنه یا مرطوب باشد، روغن به دست آمده طعم تلخ پیدا می کند. بنابراین پیشنهاد می شود هنگام خرید کنجد عمده، حتماً از فروشنده مطمئن و معتبر خرید کنید و قبل از استفاده، دانه ها را کمی تست کنید تا بوی ماندگی ندهند.
مواد لازم برای تهیه روغن کنجد خانگی
برای تهیه روغن کنجد در خانه، به وسایل پیچیده نیاز ندارید. وسایل و مواد زیر کافی هستند:
دانه کنجد: حدود یک کیلوگرم (ترجیحاً کنجد سفید یا طلایی تازه)
مخلوط کن یا آسیاب برقی قوی
آب ولرم (حدود نصف لیوان)
پارچه نخی یا صافی ریز برای فیلتر کردن
ظرف شیشه ای تمیز برای نگهداری از روغن
با یک کیلوگرم کنجد، معمولاً ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلی لیتر روغن خالص به دست میآید، بسته به نوع کنجد و روش استخراج آن.
مراحل تهیه روغن کنجد در خانه
مرحله اول: تمیز کردن و بو دادن ملایم کنجد
ابتدا دانه های کنجد را در یک سینی پهن کنید و هرگونه ناخالصی یا سنگ ریزه را جدا کنید. سپس آن را روی حرارت ملایم در ماهی تابه بریزید و حدود ۵ دقیقه تفت دهید تا کمی رنگش طلایی تر شود و بوی خوش کنجد بلند شود. دقت کنید که دانهها نسوزند، چون طعم روغن تلخ میشود. این مرحله باعث میشود روغن دهی کنجد بیشتر شود.
مرحله دوم: آسیاب کردن کنجد
بعد از خنک شدن دانهها، آنها را داخل مخلوط کن یا آسیاب برقی بریزید و تا جایی آسیاب کنید که حالت خمیری و نرم پیدا کنند. اگر آسیاب خیلی قوی نیست، می توانید هر بار مقدار کمی بریزید تا بهتر خرد شوند. در این مرحله، چربی طبیعی دانه ها شروع به آزاد شدن میکند و خمیر کنجدی شکل میگیرد.
مرحله سوم: افزودن آب و جدا کردن روغن
خمیر به دست آمده را داخل یک کاسه بریزید و به آن کمی آب ولرم اضافه کنید. آب را به تدریج و در چند مرحله اضافه کنید و با قاشق چوبی هم بزنید تا روغن از خمیر جدا شود. اگر کمی صبر کنید، متوجه میشوید که روغن کم کم روی سطح آب می آید. در این حالت، خمیر را درون پارچه نخی بریزید و به آرامی فشار دهید تا روغن از آن خارج شود.
مرحله چهارم: صاف کردن و جداسازی روغن
روغن جداشده را از روی سطح جمع کنید و از صافی یا توری ریز عبور دهید تا ذرات اضافی گرفته شود. اگر می خواهید روغن شفاف و با کیفیت تر باشد، می توانید آن را برای چند ساعت در یخچال قرار دهید تا ذرات ته نشین شوند، سپس بخش بالایی را جدا کنید. این روش باعث میشود روغن کنجد خانگی تان شفاف، طلایی و بدون ناخالصی شود.
مرحله پنجم: نگهداری صحیح روغن
روغن کنجد در برابر فساد مقاوم تر از بسیاری از روغنهای گیاهی دیگر است، اما همچنان باید در شرایط مناسب نگهداری شود. آن را در ظرف شیشه ای تیره رنگ بریزید، درب آن را محکم ببندید و در جای خنک و دور از نور مستقیم آفتاب بگذارید. اگر در یخچال نگهداری شود، تا شش ماه کیفیت خود را حفظ میکند.
نکاتی برای بهبود کیفیت روغن خانگی
استفاده از کنجد تازه و عمده با کیفیت مهم ترین عامل در طعم نهایی روغن است.
در صورت تمایل می توانید چند دانه نمک طبیعی یا چند قطره آب لیمو در مرحله صاف سازی اضافه کنید تا ماندگاری روغن بیشتر شود.
اگر به عطر قوی علاقه ندارید، زمان بو دادن کنجد را کاهش دهید.
از ظروف فلزی برای نگهداری استفاده نکنید؛ شیشه بهترین گزینه است.
روغن مانده یا بوی تغییرکرده را برای مصرف خوراکی به کار نبرید؛ میتوانید از آن برای مصارف پوستی استفاده کنید.
تفاوت روغن خانگی با روغن صنعتی:
روغن کنجد خانگی چون بدون مواد نگهدارنده و بدون حرارت زیاد تولید میشود، مواد مغذی خود را حفظ میکند. در مقابل، روغن های صنعتی ممکن است طی فرآیند حرارتی، بخشی از ترکیبات مفید خود را از دست بدهند. از طرف دیگر، روغن خانگی ماندگاری کوتاه تری دارد و باید سریع تر مصرف شود.
کاربردهای روغن کنجد خانگی
روغن کنجد خانگی علاوه بر استفاده در پخت و پز، برای ماساژ بدن، تقویت مو، رفع خشکی پوست و درمان التهابات نیز کاربرد دارد. بسیاری از افراد از روغن خانگی به عنوان مرطوب کننده طبیعی یا پایه ماسک های پوستی استفاده میکنند. ترکیب آن با روغن نارگیل یا روغن زیتون، اثر نرم کنندگی و ترمیمی پوست را دوچندان میکند.
جمع بندی
تهیه روغن کنجد خانگی کاری زمان بر ولی لذت بخش است. با رعایت چند مرحله ساده و استفاده از کنجد عمده مرغوب، می توانید روغنی خالص، سالم و بدون مواد افزودنی تهیه کنید. این روغن نه تنها در آشپزی کاربرد دارد، بلکه برای سلامت پوست و مو نیز فواید زیادی به همراه دارد. اگر به دنبال تغذیه طبیعی تر و سبک زندگی سالم تر هستید، درست کردن روغن کنجد در خانه یکی از بهترین قدم هاست.